MÜZELİK ESERLER MÜZAYEDESİ | 32

SULTAN ABDÜLMECİD HAN TUĞRASI

“Mehmed Haşim Efendi”

19.Yüzyıl. Osmanlı. Zerendut Hat Levha. Ketebeli. Çivit mavisi zemin üzerine altın kullanılarak zerendut tekniği ile tatbik edilmiş. Levhada, ışınsal oklar (Mecid Şemsesi) içerisinde istifli sülüs hat ile “Abdülmecid Han bin Mahmud el-muzaffer daima” tuğrası, tuğranın sağında “mahlas” olması gereken yerde Rokoko üslubu floral motif, sol altta ise “Mehmet Haşim Efendi” şeklinde ketebesi yer almaktadır. Sultan Abdülmecid Han Tuğrası’nın etrafında dilimli elips bir çerçeve bulunmakta, bu çerçevenin etrafından altta kısa, üstte daha uzun ışınsal oklar çıkmaktadır.

Hattat Mustafa Râkım Efendi’nin manevi evladı ve öğrencisi olan Mehmet Haşim Efendi, “Sultan Mahmud Hân-ı Sânî Türbesi”nin yazılarını tersîm ve tahrîr etmiş ve Sultan Abdülmecid Han tarafından ödüllendirilmiştir. Türk Hat Sanatı’nın yüksek kıymette ele geçmez koleksiyonluk bir şaheseridir.

Referans: Türk Hattatları, Şevket RADO / Sayfa:132

Ölçüler: 57 x 39 cm.

SULTAN II.MAHMUD HAN TUĞRASI

“Kebecizâde Mehmed Vasfî Efendi”

19.Yüzyıl başı. Osmanlı. Ketebeli. Hicri 1234 tarihli. Açık renkli zemin üzerine is mürekkebi kullanılarak istifli sülüs hat ile tatbik edilmiş. Levhada, “Mahmud Han bin Abdülhamid el-muzaffer daima” tuğrası, tuğranın sağında “Adlî” mahlası, sol atta ise talik hat ile “Kebecizâde” şeklinde ketebe ve tarih yer almaktadır. Sultan II.Mahmud Han tuğrasının sol üst kısmına ise Rokoko üslubunda altın yapraklı bir “Türk Buketi” tatbik edilmiştir.

Sultan IV.Mustafa ve Sultan II.Mahmud Han’ın şehzadelikleri döneminde hat hocaları olan Kebecizâde, Sultan II.Mahmud Han’a icâzet vermiş, saltanatı döneminde ise “Kâtib-i Sultâni” olmuştur. Sultan’ın inâyetiyle Hac vazifesine giderken görevini “Mustafa Râkım Efendi”ye devretmiştir. Türk Hat Sanatı’nın yüksek kıymette ele geçmez koleksiyonluk bir şaheseridir.

Provenans: Osmanlı Kadın Ressamlardan Nevzat Hanım Aile Koleksiyonu

Referans: Türk Hattatları, Şevket RADO / Sayfa:202

Ölçüler: 30 x 25 cm.

SULTAN III.SELİM HAN TUĞRASI

“Mehmed Hilmî Emin Efendi”

18.Yüzyıl. Osmanlı. Ketebeli. Hicri 1213 tarihli. Aharlı kağıt üzerine is mürekkebi kullanılarak “altın tahrirli” istifli sülüs hat ile tatbik edilmiş. Bursa Kemerli, sere ve hançere boşlukları “Türk Buketi” tezhipli, zerefşanlı altın cetvelli. Levhada, “Selim han bin Mustafa el-muzaffer daima” tuğrası, tuğranın sağında “mahlas” olması gereken yerde açık mavi, pembe, kırmızı, turuncu renklerde gül, koyungözü papatya, şebboy, lale, iris, süsen gibi çiçeklerden oluşan bir “Türk Buketi”, tuğranın solunda ise sağdaki buketin daha küçük ölçüde bir benzeri yer almaktadır.

Ketebe, sol altta altın cetvelli bir kartuş içerisinde “Eser-i hâme-i Mehmed Hilmi Emîn-i Şair-i Hassa sabikan, sene 1213 şerh” şeklinde olup paralelinde altın bezeme floral bir motif bulunmaktadır. Levhanın üst kısmı “Bursa Kemeri” şeklinde tasarlanmış, köşeliklerin içine klasik üslup kobalt renk zemin üzeri altın bezeme stilize tezyinat yapılmıştır. Levha etrafı 2 sıra altın cetvelli, cetvellerin arası “altın zerefşanlı”dır. Türk Hat Sanatı’nın yüksek kıymette ele geçmez koleksiyonluk bir şaheseridir.

Ölçüler: 25 x 29 cm.

HAKKÂKZADE MUSTAFA HİLMİ EFENDİ KETEBELİ “EDİRNEKÂRİ” VİLÂDETNAME

"Tarih-i Şehzade-i Sultan Mehmet"

19.Yüzyıl başı. Osmanlı. Saray işi. Edirnekâri. Saray Hattatı Hakkâkzade Mustafa Hilmi Efendi ketebeli. Hilye-i Şerife formunda tasarlanmış. Sultan II.Mahmud Han’ın Şehzadesi Mehmed’in doğumu için yazılmış el çekme tarih manzumesi “Tarih-i Şehzade-i Sultan Mehmet”. Stilize lalelerle tezyinli, tempera ve altın yaldız bezemeli. Taç bölümü ve merkezdeki metnin çevresi zerendud tekniği ile (altın ile) celi sülüs hatla “Tarih-i Şehzade-i Sultan Mehmet, İbn-i Sultan Mahmud Han-ı Adli el-Gazi el-Mücahit fî sebîlillah veffek Allahu Teâlâ” yazılı.

Müstesna eserin merkezinde ahşap üzerine yapıştırılmış aharlı ve nohudi kâğıt üzerine is mürekkebi ve nesih hatla şehzadenin doğumu için yazılan “Vilâdetname” yer almakta, satırların araları altın beynessütur ile bezenmiş. Vilâdetname’de “Sultan Mehemmeddir benam, Şehzade-i vala-nijad” beyitini takiben şehzadenin Kuran-ı Kerim’in nazil olduğu ayda doğduğu belirtilmektedir. Özel yapılmış çerçevesi içerisinde. Emsaline bugüne kadar rastlanılmamış yüksek kıymette ele geçmez müzelik şaheserdir.

Ölçüler: 100 x 40 cm.
Çerçeve Ölçüsü: 120 x 70 cm.

ÇEMŞÎR HAFIZ MEHMET SÂLİH EFENDİ

“Hilye-i Şerife”

19.Yüzyıl başı. Osmanlı. Ketebeli. Hicri 1217 tarihli. Enderûn-ı Hümâyun hat hocası Çemşîr Hafız tarafından Edirnekâri üslubunda ahşap üzerine tatbik edilmiş, taç kısmına “Medine-i Münevvere” tasviri uygulanmış, merkezi şemseli, altın cetvelli, altın duraklı. Baş makamında muhakkak hattı ile “Besmele-i Şerif”, her iki yanında sülüs hattı ile sağda “Allah”, solda ise “Muhammed” lafzı yer almakta. 12 dilimli iç bükey altın bezemeli şemseden oluşan göbek bölümünde 23 satır nesih hattı ile Hz.Muhammed‘in dış görünüşünü Hazret-i Ali‘den rivayetle anlatan metin bulunmakta. Şemsenin sağ ve solundaki daireler içerisinde “Aşere-i Mübeşşere” (Cennet'le müjdelenmiş on kişi) sırası ile “Ebubekir (R.A)”, “Osman”, “Hasan”, “Talha “, “Abı Abde”, “Abdurrahman bin“, ”Zubeyr”, ”Hüseyin”, “Ali” ve “Ömer”, şemsenin en üst diliminde ise “Hazret-i Adem”, en alt diliminde de “Nuh” lafzı yer almakta. Her iki Peygamber ismi yukarıya doğru “Rûmi” üslubunda tezhiplidir. En alt kısımda sağda “Sa’d”, solda “Said”, ortada ise sülüs hattı ile “Vemâ erselnâke illâ rahmeten lilâlemîn / Biz seni ancak âlemlere rahmet olarak gönderdik” anlamındaki Enbiyâ Sûresinin 107.ayeti yazmaktadır.

Şemsenin dışı kıvrık dallar üzerine yerleştirilmiş bahar dalları ile, dilimli şemselerin içleri güller ile, şemsenin dört köşesinde yer alan üçgen alanların zemini bahar dalları ile, yazılı alanların etrafındaki boşluklar ise kıvrık dallar ve çiçek motifleri ile tezhiplidir. En altta yer alan altın kartuşun içerisinde icaze hattı ile “Hafız Salih Çemşir, Hicri 1217” şeklinde ketebe kaydı vardır. Yazıdaki metaneti, kalemindeki güç ve sağlamlık ile sert ve dayanıklı şimşir ağacına benzetildiğinden Çemşîr Hâfız olarak tanınan hattatın Topkapı Sarayı Müzesi Koleksiyonu’nda bir mushafı yer almaktadır. Türk Hat Sanatı’nın en özel ve en kıymetli eserleri olarak kabul edilen Hilye-i Şerife’ler hem hattatı hem de müzehhibi için şeref duyma vesilesi, sahip olan için ise büyük zenginlik ve kıymettir. Türk Hat Sanatı’nın yüksek kıymette ele geçmez koleksiyonluk bir şaheseridir.

Referans: Türk Hattatları, Şevket RADO / Sayfa:195

Ölçüler: 94 x 41 cm.

İSMÂİL ZÜHDİ EFENDİ

“Meşk / Karalama”

18.Yüzyıl. Osmanlı. Ketebeli. Hattatı Kâtib-i Saray-ı Sultâni “İsmâil Zühdi Efendi”. Ketebesi “Nakaleha İsmail ez-Zühdi min hattı Osman Efendi / Osman Efendi’nin hattından İsmâil Zühdi nakletti” şeklinde atılmış. Etrafı ebrulu meşk, aharlı kâğıt üzerine is mürekkebi kullanılarak sülüs hattı ile Hâfız Osman’dan naklen yazılmış. Altın cetvelli, altın duraklı. Fevkalade kondisyonda.

Sultan III.Mustafa Saltanatı’nda (1757-1774) Enderûn-ı Hümâyun Hat Muallimi görevinde olan Zühdi Efendi özellikle Hâfız Osman ve Şeyh Hamdullah’ı taklit ederek yazdığı kıta ve karalamalarıyla hayranlık uyandırmıştır. Zamanının “Re’isü’l-Hattâtin”i addedilen Zühdi Efendi’nin en önemli talebeleri öz kardeşi Mustafa Râkım Efendi, Derviş Ahmed ve İbrâhim Şevki Efendi’dir. Türk Hat Sanatı’nın yüksek kıymette ele geçmez koleksiyonluk bir şaheseridir.

Referans: Türk Hattatları, Şevket RADO / Sayfa:186

Ölçüler: 15 x 27 cm.

ŞEYH HAMDULLAH (1426-1520)

15.Yüzyıl. Osmanlı. Ketebeli. Ketebesi “Sevvedehu Hamdullah” şeklinde atılmış. Aharlı kâğıt üzerine is mürekkebi kullanılarak nesih hattı ile yazılmış, 12 satır. Altın cetvelli, altın duraklı, ebrulu. İç çerçevesi pastel mavi tonda ebru, dış çerçevesi ise kiremit, kahve ve ekru renklerin hakim olduğu ebrudur. Ketebe sol alt kısımda altın bezeme ile iki bölüme ayrılmış alan içinde yer almakta, birinci bölümde karalayan anlamında “Sevvedehu”, ikinci bölümde ise “Hamdullah” şeklindedir. Müstesna eserin kahve tonlarında battal ebrudan oluşan koruyucu kurdeleli bir dosyası bulunmaktadır. Muhtemelen Reîsülhattâtîn Kamil Akdik tarafından tertip edilerek ebrulu muhafaza cilt içerisine alınmıştır. Fevkalade kondisyonda. Türk Hat Sanatı’nın yüksek kıymette ele geçmez müzelik şaheseridir.

Provenans: Osmanlı Kadın Ressamlardan Nevzat Hanım Aile Koleksiyonu

Ekspertiz: Prof. Dr. Muhittin Serin tarafından onaylıdır.

Referans: Hattat Şeyh Hamdullah / Prof. Dr. Muhittin Serin, 2007

Ölçüler: 18 x 14 cm.