KOLEKSİYONLUK ESERLER MÜZAYEDESİ | 02

Eserde, Sultan III.Selim Han Sultan I.Ahmed Han’ın tahtında oturur şekilde resmedilmiştir. Ele geçmez koleksiyonluk eserdir.

Ölçüler: 68,5 x 50,5 cm.

Ferman kâğıdı üzerine is mürekkebi ile divani hatla kaleme alınmış zerefşanlı eser “Mehmed ve Ömer isimli kardeşlerin Dergâh-ı Mualla’ya gelip verdikleri arz” hakkındadır. Dönemi ve kondisyonu itibari ile koleksiyonluk eserdir.

Ölçüler: 51 x 21 cm.

Ferman kâğıdı üzerine is mürekkebi ile divani hatla kaleme alınmış zerefşanlı eser “Müsellem isimli kasabadaki Mehmed Bey Tekkesi’nin gelirlerinin düzenlenmesi” hakkındadır. Dönemi ve kondisyonu itibari ile koleksiyonluk eserdir.

Ölçüler: 46 x 22 cm.

Ferman kâğıdı üzerine is mürekkebi ile divani hatla kaleme alınmış zerefşanlı eser “Kütahya’da, Tavşanlı nahiyesindeki Hacı Mehmed Camii’nin vakıf gelirleri” hakkındadır. Dönemi ve kondisyonu itibari ile koleksiyonluk eserdir.

Ölçüler: 67 x 26 cm.

Kallavi ebatlarda geniş ve çukur formlu eserin merkezinde altın ile çekilmiş “Sultan” tuğrası bulunmaktadır. Tuğranın etrafında yoğun altın yaldız bezemelerle zenginleştirilmiş üst düzey fırça kalitesinde çalışılmış stilize çiçek buketlerinden oluşan bir çelenk işli. Benzer örnekleri müze koleksiyonlarında olan ele geçmez koleksiyonluk şaheserdir.

Çap: 33.5 cm.

Litografi tekniği ile yapılmış, 1850’li yıllara tarihlenen ve döneminde muhteşem görsellikte elle renklendirilmiş eserde “Abdul-Medjid / Empereur de Turquie” ibaresi yer almaktadır. Eserin çerçevesi “Holzheimers Cleveland” etiketlidir. Son derece nadir olan gravür fevkalade kondisyonda ve koleksiyonluk bir örnektir.

Ölçüler: 36 x 45 cm.

Hıdiv, Sultan Abdülaziz zamanında sadaret pâyesine haiz oldukları için Mısır valilerine verilen ünvandır. “Şehadet Şerbeti İçmek” deyiminin çıkış noktası olan tabip mataraları, Osmanlı döneminde savaşlarda yaralanan ve vefat etmek üzere olan askerlere, hekimlerin şehit olmadan önce zemzem ile hazırlanmış şerbet içirdikleri, günümüze çok azı ulaşmış “hekim fıçısı” olarak da isimlendirilen eserlerdir. Müstesna eserin ön yüzünde aplike gümüş “Osmanlı İmparatorluk Arması”, arka yüzünde ise gümüş “Hidiv Hanedanlık Arması” yer almaktadır. Gümüş aplikeli ayak üzerinde bulunan şişkin ahşap fıçı formundaki mataranın yüzeyi gümüş dört adet kelepçe ile çevrelenmiş olup süzgeçli gümüş akıtma ve palmiye formlu mantar geçme gümüş kapaklı ağza sahiptir. Gümüş aplikelerin tümü kalemişi tekniği ile stilize geometrik ve floral tezyinatlıdır. Eserin gövde üzerinde asma zinciri mevcuttur. Türünün son derece nadir çıkan, üzerine yüklenen mana ve amaç ile de ayrıca önem arz eden, müzelik eser statüsünde koleksiyonluk bir şaheserdir.

Ölçüler: 22 x 31 cm.

Paspartulu çerçeve içine alınmış gravürlerde görülen 16. Yüzyıl Osmanlı İstanbul’undaki tiplemeler yanlarındaki açıklamalarla şu şekilde teşhis edilmiştir;

Aşçıbaşı (cusinier Turc), Yeniçeri Ağası (Capitaine general des Jannisaires), Mağribî Emirül Hac (Porter deau Pelerin de la Mecque), Yeniçeri (Jannissaire Garde Ordinaire du Grand Seigneur), Acem Beyi (Gentilhomme Persien), Azamoğlan veya Cemoğlan, Savaştan dönen Yeniçeri (Jannissaire allant a la guerre), Nakibül Eşraf (Emir parent de Mahommet), Dindar Türk (Religieux Turc), Ermeni Tüccar (Marchant Armenien), Padişahın Hizmetkârı (Laquais du Grand Seigneur), Arap Tüccar (Marchant Arabe)

Nicolas de Nicolay’ın gözlemlerini yansıtan bu eserler 1598 yılında yayınlanan Türkiye Seyahatnamesi’nde yer aldı ve başta Delacroix ve Ingres olmak üzere pek çok Batılı ressama ilham kaynağı oldu ve Batı literatüründe iz bıraktı. Fevkalade kondisyonda. Son derece nadir koleksiyonluk eserlerdir.

Eserde bulunan değişik boylardaki gravürler arasında Ayasofya, Topkapı Sarayı, Eyüp, Darendewy Takvimi, Hz.Muhammed ve 12 imam soyağacı, kadınlar hamamı, türbeler ve Osmanlı tiplemeleri dikkati çekmekte. Nadir koleksiyonluk eserdir.

Ölçüler: 55 x 36 cm.

Ebrulu özel muhafazasının sırtı “Empire Ottoman” etiketli. Bez üzerine çalışılmış haritanın ebrulu karton iç cildi ile haritanın sabitlendiği bez zemini “Charles Simonneau Graveur, Editeur de Cartes geographiques” etiketlidir. 19.Yüzyılda Fransa’da neşredilmiş, fevkalade kondisyonda, muhafazası ve iç cildi ile tam takım son derece nadir koleksiyonluk eserdir.

Ölçüler: 78 x 114 cm.

Eser “Schranz & Percheron a Constantinople” kabartma/gofre klişelidir. Eserin merkezi “Vue Generale du Bosphore de Roumeli-Hissari a La Mer Noir (Prise d’Asie) / Boğaz’ın Rumeli Hisarı ve Karadeniz’e doğru genel manzarası (Asya tarafından)” ibarelidir. Eserde tüm semt, lokasyon ve coğrafi isimler sanatçı tarafından not düşülmüştür. Bilindiği üzere J.Schranz’ın Sultan Abdülmecid Han’a sunduğu “Panorama du Bosphore” isimli albüm, İstanbul Boğaz’ının tamamını tasvir eden iki panorama içermektedir. Kırım Savaşı esnasında resmedilmiş bu panorama ressamın olağanüstü gözlem gücünü yansıtmaktadır. Shranz’a ait benzer panoramalar Cornucopia dergisinin 57. sayısında (2018) yer alan, Briony Llewellyn’in “The Painter Who Vanished” başlıklı makalesinde yayınlanmıştır. Fevkalade kondisyonda, olağanüstü görsellikte, belgesel özellik taşıyan ele geçmesi zor koleksiyonluk eserdir.

Eser “Schranz & Percheron a Constantinople” kabartma/gofre klişelidir. Eserin merkezi “Vue Generale du Bosphore de Constantinople a Roumeli-Hissari (Prise d’Asie) / İstanbul Boğazı’nın Rumeli Hisarı genel manzarası (Asya tarafından)” ibarelidir. Eserde tüm semt, lokasyon ve coğrafi isimler sanatçı tarafından not düşülmüştür. Bilindiği üzere J.Schranz’ın Sultan Abdülmecid Han’a sunduğu “Panorama du Bosphore” isimli albüm, İstanbul Boğaz’ının tamamını tasvir eden iki panorama içermektedir. Kırım Savaşı esnasında resmedilmiş bu panorama ressamın olağanüstü gözlem gücünü yansıtmaktadır. Shranz’a ait benzer panoramalar Cornucopia dergisinin 57. sayısında (2018) yer alan, Briony Llewellyn’in “The Painter Who Vanished” başlıklı makalesinde yayınlanmıştır. Fevkalade kondisyonda, olağanüstü görsellikte, belgesel özellik taşıyan ele geçmesi zor koleksiyonluk eserdir.

Dairesel dipli, şişkin gövdeli, geniş ve kısa boyunlu ve kapaklı olarak tasarlanmış vazonun tüm yüzeyi pembe renk zemin üzerine yoğun altın yaldız bezemelerle zenginleştirilmiş. Stilize floral motifler işli üç adet madalyonun içerisinde üst düzey fırça kalitesinde resmedilmiş İstanbul görünümleri bulunmakta. Benzer örnekleri müze koleksiyonlarında olan ele geçmez koleksiyonluk şaheserdir.

Yükseklik: 48 cm.

Geleneksel kıyafetleri içinde oturur vaziyette tasvir edilmiş Sultan ve Hanım Sultan figürünün yüzleri, anatomik detayları ve giysileri son derece ayrıntılı şekilde ve hayret verici üst düzey sanat kalitesi ile yapılmıştır. Her iki figür cam fanus içinde olup, üçayaklı, yuvarlak tablalı maun kaideleri üzerine sabitlenmiştir. Sanat değeri yüksek, ele geçmez gerçek koleksiyonluk eserlerdir.

Yükseklik: 26cm. Kaide çapı: 21,5cm.

Osmanlı İmparatorluğu Donanma Komutanı’nı fevkalade şekilde betimleyen sanatçı eserde oyma ve kazıma teknikleri kullanmış ve tüm detayları aslına uygun olarak çalışmıştır. Fevkalade dönem kondisyonuna sahip eser yeşil, sarı, kırmızı ve beyaz renkler ile zenginleştirilmiştir. Alt kısmı kaideli olup türünün boyut ve görsellik olarak son derece önemli bir örneğidir.

Özel yapılmış meşin, altın yaldız cetvelli, içi kadife kaplı muhafazasının içinde. Çift bronz lüle ile üç parçadan müteşekkil çubuğa sahip takım. Her iki lülede grave/kazıma tekniği ile “Derviş İsmail” ibareli. Çubuklar çok zarif oyma sanatı işlemeler ve gümüş tel sarma ile bezeli. Yüksek kondisyonda, muhafazası ile birlikte tam takım olarak nadir görülen eser gerçek bir koleksiyon parçasıdır.

Muhafaza ölçüleri: 12 x 40 cm. Çubuk uzunluk: 78 cm.

Osmanlı dönemi alemleri çeşitli semboller dışında değişik kaligrafilerde yazılar ve kimi zamanda bunlara eklenen işaret ve figürlerin yer aldığı simgesel objeler olarak kullanılmıştır. Tarikat yapısının teorik ve felsefi boyutunun izdüşümüdür. Tekke yapılanmasında alem Rabbin tanınmasına vesile olan ve insanları “Marifetullah”a ulaştıran unsur olarak kabul edilir. Fevkalade kondisyonda, kaidesi ile birlikte koleksiyonluk bir örnektir.

Yükseklik: 51.5 cm.

Eserin yuvarlak geniş çaplı kaidesi çan şeklinde olup, yayvan dipli ve aşağıdan yukarıya doğru daralan iç bükey konik gövdelidir. Türk Maden Sanatı’nın önemli örneklerinden olan şamdanlar soyut olan tanrının somut olarak ifade şekli ile bilginin açığa çıkışını ve manevi aydınlanmayı sembolize eder, hem tanrının nuru olan kutsal ışığı yaymakta, hem de sahipleri için güç ve statü göstergesi olmaktadırlar. Berât niteliğine sahip, havan tipi, fevkalade kondisyonda müzelik eserdir.

Provenans: KOCABAŞ Koleksiyonu

Tabii beyaz renkli yün keçeden yapılmış eser dival tekniğiyle altın/gümüş kılaptanla stilize sütunlu mihrap kompozisyonlu, mihrabı kandilli ve tabanlık yerinde saksıda çiçek motiflidir. Etrafı, mihrap bordürü ve diğer bütün işlemelerde stilize zengin bitkisel motifler kullanılmıştır. Etrafı sırma saçaklı şerit kaplamalıdır. Fevkalade kondisyonda, duvar asma aparatları üzerinde mevcut olan koleksiyonluk eserdir.

Ölçüler: 150 x 94 cm.

Bakır baskı, döneminde elle renklendirilmiş. Fevkalade kondisyonda. Son derece nadir, belgesel ve manevi özellikleri ile de ayrıca öneme sahip koleksiyonluk eserdir.

Ölçüler: 44.5 x 52 cm.

Aharlı kâğıt üzerine “Limonî” renk uygulanmış levhada siyah is mürekkebi ile celi sülüs hatla “Meded Ya Ali” yazılıdır. Ali isminin “lam” harfi ve son harfi olan “ye” Zülfikar (Hz.Muhammed’in Hz. Ali’ye hediye ettiği iki uçlu kılıç) formunda tasarlanmıştır. Altın cetvelli ak daireler içinde sülüs hatla iç içe geçmiş “Hasan, Hüseyin” ve “Allah, Muhammed” isimleri yer almaktadır. İstifin alt kısmında yatay olarak bulunan Zülfikar’ın içinde mealen “Ali’den başka yiğit yoktur, Zülfikar’dan başka kılıç yoktur” ve “Yardım Allah’tandır ve fetih yakındır, inananlara müjdele Ey Muhammed!” yazılıdır. Aynı yazılar dikey konumlandırılmış Zülfikar’ın kabzasında da tekrar edilmiştir. Eserin üst kısmında mealen “Bir haricinin (Hz.Ali’ye isyan eden) canını bir aslan gibi vurup almışım” ve “Ey Ali; Hz.Hüseyin’in kanının diyetini talep etmekteyim” ibareleri yazılıdır. Eserde tezyinat olarak çok renk kullanılarak yapılmış çiçekler temsilen “gül” Hazret-i Muhammed’e (gül-i Muhammedi), “lale” Allah’a (ebcedde lale ve Allah kelimeleri eşdeğerdir) ve “yasemin” Hz. Ali’ye ithafen resmedilmiştir.

Müstesna esere, “IV.Uluslararası Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı”nda ve “Ehl-i Beyt ve Hacı Bektâş-ı Velî Muhtevalı Hat Eserleri / Caligraphy Works About Āl Al-Bayt and Haji Bektash Velî” isimli eserin 272. ve 286.sayfalarında detaylı şekilde yer verilmiş ve yayınlanmıştır. Zülfikar şeklinde tasarlanmış bir başka hat levha ise Beyazıt’taki Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi’nde bulunmaktadır. Hâfız Mehmed Salih el-Mevlevî tarafından Hicri 1215’de yapılmış eser geniş yelpazede tüm üst seviye özellikleri içinde harmanlayan, çok yönlü ve sanat değeri yüksek zirve eser olup Türk Hat Sanatı tarihinde özel bir yere sahip olan tekke yazılarının literatüre girmiş müzelik örneği ve ele geçmez bir başyapıtıdır.

Literatür: IV.Uluslararası Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı / Ehl-i Beyt ve Hacı Bektâş- ı Velî Muhtevalı Hat Eserleri Sayfa 272, 286 / Caligraphy Works About Āl Al-Bayt and Haji Bektash Velî

Ölçüler: 34 x 46 cm.

Merkezinde “Sikke-i Şerife” içinde celi sülüs müsenna hat (aynalı yazı) ile tatbik edilmiş “Muhammed” lafzı yer almaktadır. En güzel örneklerine Sultan III.Murad Han döneminde rastladığımız, ahşap ve hat sanatının harmanlanarak birlikte yorumlandığı eserin tüm vücudu ve çerçevesi müsenna düz ve kanatlı rûmî kollar ile tezyin edilmiş, alt ve üst etekler ise iri tepelik rûmîlerle neticelendirilerek sıvama altın ile yaldızlanmıştır. Eserin tasarımsal bütününü oluşturan Rumi Üslubu döneminde Topkapı Sarayı Nakışhânesi’nde, Osmanlı bezeme sanatlarının iki ayrı üslûbunu temsil eden Bölük-i Acemân ve Bölük-i Rûmiyân adlı iki ayrı sanatkâr topluluğuna dayanmaktadır. Söz konusu bezeme üslûbuna verilen rûmî adı, vaktiyle Saray Nakışhânesi’ndeki Rûmiyân Bölüğü’nün icra ettiği işleri ifade etmek için kullanılmıştır. Ahşap işçiliğinin üslup ve teknik açıdan en güzel ve görkemli örnekleri bu eserde olduğu gibi 16. ve 17.Yüzyıl eserlerde görülmektedir. Eseri ahşap işçiliği olarak incelediğimizde, erken devir en güzel örneklerini minberlerde gördüğümüz ahşap malzemenin üzerine çizilen motiflerin aralarının boşaltılmasıyla yapılan teknik olan ajur işçiliğinin, kesme (dekupe) oymacılığı sanatı ile eserde hayata geçtiğini görmekteyiz. Eserde, ön plana çıkan ana tema Sikke-i Şerife içinde yer alan müsenna hattı ile uygulanmış “Muhammed” lafzıdır. Türk Hat Sanatına resimsel bir yaklaşım olan müsennâ /aynalı yazıda Türk hattatlarının muazzam eserler meydana getirdikleri ve âdeta yazı ile resim ve grafik sanatını birleştirdikleri görülür. Anadolu’da Selçuklular ile gelişip kendine özgü karakteristik bir niteliğe ulaşmış olan ahşap sanatı, Osmanlıda zengin örneklerle yaygınlaşarak kullanılmış ve bu eserde olduğu gibi en üst seviyeye çıkarak “göze hitap eden güzellik, ruha hitap eden derinlik” kavramına layık zirve sanat eseri olarak karşımıza çıkmıştır. Doğaya karşı zayıf düşen ahşap eserlerin çoğu ne yazık ki günümüze kadar ulaşamamıştır, eser bu sebeple ayrıca önem ve kıymet arz etmektedir. Benzer örnekleri Bursa Ulu Camii, Birgi Ulu Camii ve Eminönü Yeni Camii minberlerinde bulunan tacın şüphesiz görsel ve tasarımsal olarak en yakın örneği bu eserle aynı dönemde yapılan, aynı üslup (rumi) ve istife(müsenna) sahip Ayasofya Müzesi’ndeki minber tacıdır. Erken devir Osmanlı Ahşap Sanatı’nın üslup ve kompozisyon açısından bir tasarım harikası olarak imal edilmiş, dönem kondisyonunda ve fevkalade nadirlikte, ele geçmez müzelik örneğidir.

Provenans: Hüseyin KOCABAŞ Koleksiyonu

Müstesna eser orijinal deri kını ile birlikte. Yeniçeri Ocağı’nın kuruluşundaki rolü dolayısıyla Osmanlı İmparatorluğu tarihi boyunca nüfuzunu koruyan Bektaşîlik’e ait son derece nadir koleksiyonluk eserdir.

Uzunluk: 34 cm.

Cetvelleri altınla çekilmiş eserin tezyinatı müzehhip “Abdülkerim Faik” imzalı ve tarihli. Zerendut tekniği ile tatbik edilmiş eserde mealen “Rıza-yı Bârîyi gözle hilâfından hazer eyle. Mukadderde hata olmaz heman yan gel safâ eyle / Allah’ın rızasını gözle, sakın karşı gelme, alın yazısında hata olmaz hemen yan gel sefa eyle (gönlün rahat olsun)” yazılıdır. Türk Hat Sanatı’nın hem hattatı, hem de müzehhibi tarafından çift imzalı olarak nadir tesadüf edilen koleksiyonluk örneğidir.

Ölçüler: 47x69 cm.